Jan Machulski – chłopak z Bałut, który zapisał się w historii polskiego kina

Jan Machulski to polski aktor teatralny, filmowy, a także telewizyjny. Ponadto pedagog i reżyser teatralny oraz współzałożyciel Teatru Ochoty w Warszawie. Urodził się w Łodzi 3 lipca 1928 roku, natomiast zmarł w Warszawie, 20 listopada 2008 roku. Swoją przygodę z filmem i reżyserią rozpoczął w 1950 roku, kiedy to podjął studia w łódzkiej Państwowej Wyższej Szkole Aktorskiej, a w 1971 roku kończąc Wydział Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie.

Łodzianin roku

To właśnie jego pomysł stał się przyczynkiem do stworzenia Alei Gwiazd na Piotrkowskiej, która stanowi odpowiednik Bulwaru Hollywodzkiego. Sam doczekał się również złotej gwiazdy odsłoniętej na Piotrkowskiej, w roku 1998. Rok później natomiast przyznano mu tytuł Łodzianina Roku 1998 w plebiscycie, który organizowało Radio Łódź. Kolejnego roku uzyskał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Zamościa. Doczekał się także możliwości odciśnięcia swojej dłoni na słynnej Promenadzie Gwiazd w Międzyzdrojach, co miało miejsce w 2002 roku, podczas 7. Festiwalu Gwiazd.

Kariera filmowa

Swój debiut filmowy Jan Machulski miał w 1952 roku, kiedy to pojawił się w epizodzie, w „Trzech opowieściach” Ewy Poleskiej. Zdecydowanie większą rolę na jego drodze przyniósł rok 1958, kiedy to zagrał porucznika Stanisława Kamienia – pilota Dywizjonu 303, w filmie „Historia jednego myśliwca”. Choć tego samego roku miał okazję wystąpić w jeszcze dwóch innych produkcjach, największą sławę przyniosła mu rola w „Ostatnim dniu lata” Tadeusza Konwickiego – psychologicznym filmie, gdzie zagrał u boku Ireny Laskowskiej. Tenże film doczekał się nagrody Grand Prix w odbywającym się w Wenecji, Międzynarodowym Festiwalu Filmowym. Kolejno zdobył I nagrodę na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Londynie oraz Nagrodę Główną na EXPO w Brukseli.

Pośród wielu produkcji filmowych, w których miał okazję prezentować szeroko docenianą grę aktorską, dużą popularność przyniosła mu rola w komedii „Vabank”. Wciąż zwracano uwagę na jego umiejętności aktorskie, gdy pojawiał się w kolejnych filmach przygotowanych przez Juliusza Machulskiego, a mianowicie „Vabank 2, czyli Riposta” oraz „Kingsajz” i „Deja Vu”. Występował także w polskich serialach, jak chociażby „Daleko od szosy”, ale i w zagranicznych filmach, m.in. „Zrcadleni” czy „And the Violins Stopped Playing”. Z kolei ostatnie kilkanaście lat kariery na szklanym ekranie, to doskonale znane tytuły: „Killer”, „Killerów dwóch” czy „Szwadron”.

Ważne nagrody i odznaczenia

Jan Machulski dostał szereg nagród i odznaczeń. Pierwsza nagroda indywidualna została mu przyznana w 1963 roku, za tytułową rolę w sztuce „Wielki Bobby”. W 1977 roku został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi. Kolejne lata to m.in. Nagroda Miasta Stołecznego Warszawy – w 1980 oraz 1985 roku, Medal Edukacji Narodowej w 1994 roku z okazji jubileuszu 40-lecia pracy artystycznej.

1998 rok przyniósł odznaczenie za Zasługi dla Miasta Łodzi, a także Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski z okazji 50-lecia PWSFTviT. W 2008 roku pośmiertnie przyznano mu Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski. Ponadto Medal „Pro Memoria” za „wybitne zasługi w utrwalaniu pamięci o ludziach i czynach w walce o niepodległość Polski podczas II wojny światowej i po jej zakończeniu”, przyznawany przez Kierownika Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych – za udział w filmie „Generał polskich nadziei... (Władysław Anders 1892-1970)”.