„Interes przede wszystkim” – życiowe motto Izraela Poznańskiego

Izrael Poznański jest uważany za jednego z największych fabrykantów przemysłowej Łodzi. To dzięki niemu możemy dziś podziwiać ogromną Manufakturę. Poznański kojarzony jest nieodłącznie z pałacem, który znajduje się w pobliżu kompleksu; czasem nazywany jest królem Łodzi i jednym z ludzi, którzy wprowadzili miasto w epokę przemysłową. Co warto wiedzieć na temat tego żydowskiego fabrykanta?

Lata młodości

Poznański urodził się tuż pod Łodzią – w Aleksandrowie Łódzkim, w 1833r. Jego ojciec Kalman był kupcem, a cała rodzina należała raczej do zamożnych. Już rok po urodzeniu Izraela Poznańscy przenieśli się do Łodzi, a głowa rodziny zyskała prawo handlu tkaninami bawełnianymi i lnianymi. Kolejnym krokiem na drodze do bogacenia się było wybudowanie kamienicy na Starym Rynku; Kalman handlował tam nie tylko tkaninami, ale również artykułami korzennymi.

Sukces zbudowany na wyzysku

Izrael od najmłodszych lat uczył się przedsiębiorczości. W 1852 stał się zarządcą rodzinnej firmy kupieckiej; od tego momentu rozpoczął budowę swojego imperium. Pierwszą fabrykę zbudował w 1872r. i jeszcze przez 20 kolejnych lat skupował działki przy ul. Ogrodowej, tak, by móc postawić cały kompleks przemysłowy. Jego metodyczność była godna podziwu; swoje imperium budował stopniowo, co kilka lat powiększając kompleks o kolejne tkalnie czy warsztaty.

Podobnie jak Scheibler, Poznański zatrudniał mnóstwo osób – w 1906 r. ich liczba sięgała blisko 7 000. Nie oznacza to jednak, że przedsiębiorca dbał o nich w podobnym stopniu co Scheibler; robotnicy pracowali nawet po 16 godzin dziennie, a według nakazu z 1883 r. (tuż przed wybuchem strajku) mieli stawiać się w pracy także w dni świąteczne. Nic dziwnego, że zwrot „interes przede wszystkim” był jednocześnie życiowym mottem Poznańskiego, choć jego podejście do interesów i traktowania ludzi nie zjednywało mu przyjaciół.

Działalność charytatywna

Mimo tego, jak traktował swych pracowników, Poznański prowadził działalność charytatywną, choć faktem jest, że nagła przemiana miała miejsce dopiero pod koniec jego życia. Wtedy zaczął finansować szpitale, a także szkoły dla ubogich i sierocińce. Przyczynił się również do budowy cerkwi Aleksandra Newskiego, za co zresztą został potem odznaczony. Uznaje się, że podobnie jak Scheibler i Geyer przyczynił się do budowy „przemysłowej” Łodzi.

Manufaktura

Podobnie jak Księży Młyn Scheiblera, tak i imperium wybudowane przez Poznańskiego miało cechy „miasta w mieście”. Wielowydziałowy zakład zlokalizowany między Drewnowską a Ogrodową mieściły warsztaty, tkalnie i wszystko, co sprawiało, że cykl produkcyjny tkaniny odbywał się w zasadzie w jednym ośrodku. Do terenu kompleksu wliczał się również pałac z ogrodem, zabudowania fabryczne, a także tak jak w przypadku Księżego Młyna – osiedle pracownicze wraz z najważniejszymi budynkami użyteczności publicznej. Dziś zakład Poznańskiego – czyli Manufaktura – pełni funkcję handlowo-rozrywkową i jest drugim największym centrum handlowym w Europie. Jednocześnie jest uważana za użytkowe centrum miasta i jedną z jego wizytówek.